بازارچه‌های سنتی از زمانی که کاروان‌های بازرگانی برای تجارت از شهری به شهر دیگری تردد می‌کردند در خارج از محدوده‌ی شهری و روستایی، محلی برای کسب‌و‌کار بوده است.
به مرور زمان و با رشــد تولیدات و محصولات متنوع، بازارچه‌ها از حالت موقت و فصــلی به مکــان‌هایی دائمی برای تجارت تبدیل شدند. کلمه‌ی سوک (Souk به زبان فارسی به معنای سو یا راه) به راسته‌بازار اصلی گفته می‌شود که کسبه‌ی اصلیِ صنعتِ خاصی در آن مشغول به‌کار هستند. محل تقاطع این راسته‌بازارها نیز در زبان فارسی به چهارسو معروف بوده است.
به‌طور معمول در هر یک از این راسته‌بازارها محصولاتی همچون طلا و جواهر، پوشاک، ادویه‌جات و غیره به‌طور مجزا عرضه می‌شده که به همین دلیل هم صنوف فعال در هر بازار را با نام همان محصولی که می‌فروختند، نام‌گذاری می‌کردند. مثل؛ بازار طلافروشان، بازار ماهی‌فروشان و …
نکته‌ی جالب توجهی که در راسته‌بازارها همواره وجود داشته این بوده که به دلیل یکسان بودن اقلامی که در یک راسته‌بازار عرضه می‌شده و قیمت‌های مختلف اجناس، مشتریان ترغیب به چانه‌زنی برای خرید می‌شدند و در نهایت ضمن اینکه خرید اتفاق می‌افتاد، رقابت جذابی نیز میان کسبه به وجود می‌آمد.
راسته‌بازارها به دو دسته‌ی کلی تقسیم می‌شوند؛
فصلی: راسته‌بازارهای فصلی، عموماً برای محصولات کشاورزی و یا برای عرضه‌ی انواع محصولات مختلف در مناسبت‌های خاص در دل شهر و یا خارج از شهرها از سوی شهرداری‌ها ایجاد می‌شوند.
انواع مختلف آن به‌صورت هفتگی، ماهیانه و یا فصلی هستند که غالباً با نام‌های یکشنبه بازار، جمعه بازار و غیره نام‌گذاری می‌شوند.
این نوع راسته‌بازارها عموماً به‌صورت دکه‌ای و دست‌فروشی در فضایی باز و بدون سقف اجرا می‌شوند و کسبه در این شرایط مجبور به جابه‌جایی کالا پس از پایان ساعت کاری راسته‌بازار به‌صورت روزانه هستند.
دائمی: در گذشته به دلیل سختی جابه‌جایی کالا پس از پایان روزِ کاری و اینکه هر روز می‌بایست در محل جدیدی کاسبی نمایند، برخی از کسبه‌ای که از فروش بالایی برخوردار بودند اقدام به خرید محل کسب‌و‌کار خود نمودند و به‌صورت مغازه‌های خطی در یک راسته‌بازار فعالیتشان را در زیر سقف مغازه‌ها ادامه دادند و بدین ترتیب محلی دائمی برای کسب‌و‌کار خود به راه انداختند.
بازارها در ایران؛
از جمله بازارهای سنتی ایران که به شکل راسته‌بازارهای مختلف در کنار یکدیگر شکل گرفتند، می‌توان به بازار بزرگ تهران، بازار تبریز، بازار قزوین و همچنین نقش‌جهان اصفهان اشاره کرد که با معماری منحصر‌به‌فرد ایرانی و قدمتی بیش از 300 سال هنوز پویا و زنده‌اند و به صورت بازارهای سنتی دائمی به فعالیت خود ادامه می‌دهند.
این بازارها علاوه بر رونق بالایی که دارند از جاذبه‌های گردشگری شهرهای خود نیز به‌شمار می‌روند.
تلفیق بازارهای سنتی با مراکز خرید امروزی؛
در مقایسه با مراکز خرید مدرن امروزی، بازارچه‌های سنتی منحصراً به خرید و فروش کالاهای مصرفی اختصاص داشته‌اند و تفریح و سرگرمی در آنها جایی نداشته است.
اما از منظر دیگر؛ یکسان بودن کالاهای کسبه، قدرت چانه‌زنی و قابلیت گرفتن تخفیف از کسبه از جمله جاذبه‌های خرید در این‌گونه بازارچه‌ها بوده است.
مراکز خرید مدرن امروزی که تبِ آن سراسر کشور را دربرگرفته است با وجود استاندارد چیدمان و هارمونی کلی برای صنوف مختلف، انحصاری نمودن برخی محصولات به برندهای خاص، آوردن تمامی صنوف در زیر یک سقف با متراژ مشخص، محدود کردن برندهای مشترک با هدف برندسازی و گرفتن جاذبه‌ی فرهنگِ چانه‌زنی و تخفیف که از نکات ریز مربوط به فرهنگ خرید هرکشوری است، اقدام به ایجاد جاذبه‌های تفریحی و سرگرمی در کنار خرید نمودند تا بر جذابیت مراکز خرید بیفزایند.
پیشنهـــاد؛
پیشنهاد کاربردی در این زمینه برای افزایش جذابیت و درنهایت پاخور مراکز خرید مدرنی که امروزه در کشور در حال ساخت و بهره‌برداری هستند، این است که؛ با اضافه نمودن راسته‌بازارهای تخصصی با معماری سنتی شهری که در دل این مراکز خرید واقع شده‌اند، می‌توانند علاوه بر جاذبه‌های امروزی که برای مراکز خرید در نظر گرفته شده است، بازارچه‌ها یا تیمچه‌های (ترکیبی از چند کاسبی کوچک) تخصصی با ایجاد حس رقابت در کسبه، فرهنگ چانه‌زنی را نیز به این مراکز خرید باز‌گردانند.
فرهنگ چانه‌زنی یک فرهنگ بومی است. شاید دلیل زمین خوردن احتمالی بسیاری از مال‌ها و مراکز خرید مدرن امروزی، علاوه بر همه‌ی قواعدی که رعایت می‌شود یا نه، همین بیتوجهی به این فرهنگ دیرین ایرانیهاست. البته این موضوع مربوط به همه‌ی مراکز خرید نمی‌شود و بایستی موقعیت مرکز خرید را با فرهنگ بومی آن منطقه مورد سنجش قرار داد.
نکته‌ی قابل توجه در خصوص طراحی داخلی برای جانمایی واحدهای تجاری نیز گواه این ماجراست که در استاندارهای بین‌المللی نیز چیدمان مراکز خرید به‌صورت Anchor tenant و Line Shop است. واژه‌ی Anchor tenant به معنای مستأجرین اصلی (لنگر) است که موجب افزایش پاخور در هر مرکز خرید می‌شوند و واژه‌ی Line Shop به‌معنای مغازه‌های خطی یا همان راستهبازارهاست.
همان‌طور که ملاحظه می‌کنید در استانداردهای امروزی نیز کماکان از استراتژی راسته‌بازار در طراحی معماری و بهره‌برداری از مراکز خرید استفاده می‌کنند.
